Võ Thị Sáu tên thật là Nguyễn Thị Sáu, sinh năm 1935, quê ở Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa.Chị rất vui tính, lúc nào cũng cười cũng hát.Chị thích thêu thùa, may vá, rất yêu hoa, nhất là hoa Lê-ki-ma.
Năm 12 tuổi chị được anh trai giác ngộ cách mạng.Chính mắt chị cũng đã chứng kiến cảnh giặc Pháp và bạn Việt gian hà hiếp, giết chóc đồng bào, tàn phá quê hương mình.Vì vậy, chị sớm biết căm thù giặc và theo anh trái trốn lên chiến khu giúp cách mạng trong mọi việc.
Năm 14 tuổi (1949), chị nhận nhiệm vụ đầu tiên cách mạng giao cho.Về Đất Đỏ, chị dùng lựu đạn giết được một tên quan ba Pháp và làm bị thương 23 tên lính giặc.Sau đó, chị ở lại Bà Rịa làm nhiệm vị điều tra tình hình địch và tiếp tế cho chiến khu.Năm 1950, chị mang lựu đạn về giết tên cai tổng Tòng, một tên bán nước đại gian ác ở ngay làng.Lần đó chị bọn đế quốc bắt giam.
Ròng rã gần 3 năm trời, chị Sáu bị chúng đưa từ nhà giam này đến nhà giam khác.Chúng dùng cùm kẹp, tra tấn dã man rồi lại ngon ngọt dị dỗ hòng bắt chị cung khai tổ chức và cán bộ cách mạng.Nhưng lúc nào chị cũng kiên gan, không hé môi nửa lời.Cùng kế, chúng đưa chị ra Côn Đảo rồi tìm cách giết chị.
Biết rõ âm mưu của địch song chị vẫn hần nhiên,vui tươi, tin tưởng vào tiền đò tất thắng của cách mạng Việt Nam.Quân thù quyết định thủ tiêu chị.Chị ra pháp trường với vụ cười và tiếng hát trên môi.Không chịu để bọn lính bịt mắt mình, người con gái vinh quang vùng Đất Đỏ hiêng ngang nhìn vào cả nòng súng của chúng đang tua tủa nhằm vào ngực mình, dõng dạc hô to:
Việt Nam hoàn toàn độc lập và thống nhất muôn năm !
Hồ Chủ Tịch muôn năm !
Phẩm chất cao đẹp cùng cái chết hiên ngang của chị đã có sức cổ vũ lớn tới các đồng chí bị đầy đọa ở côn đảo ngày ấy cũng như về sau này trong thời kì Mỹ – Diệm đen tối.
TIỂU SỬ VÕ THỊ SÁU (1933 -1952)
Trong thời kháng chiến chống Pháp, Võ Thị Sáu là người nữ tù chính trị đầu tiên và duy nhất mà thực dân Pháp đày ra Côn Đảo và hành hình tại Đảo. Mỗi khi nhắc tới Côn Đảo người ta không thể không nhắc tới tên tuổi Võ Thị Sáu – những người chết còn trẻ mãi..Nhiều thế hệ cả nước đều gọi chị bằng hai tiếng rất gần gũi, thân thương là “Chị Sáu”.
Võ Thị Sáu sinh năm 1933 tại xã Phước Thọ, nay là xã Phước Long Thọ, huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu.
Năm 1947, (14 tuổi) chị gia nhập vào đội Công an xung phong quận Đất Đỏ trừng trị ác ôn, bảo vệ dân làng từ đó chị trở thành người chiến sỹ trinh sát làm nhiệm vụ phá tề, trừ gian.
Ngày 14/7/1948 1948, chị đã dũng cảm dùng lựu đạn tấn công cuộc mít tinh do địch tổ chức tại chợ Đất Đỏ. Trận đánh ấy đã làm cho tên tỉnh trưởng Lê Thành Tường phải mất mặt với quan Tây. Đồng bào Đát Đỏ thì hết lời khen gợi Việt Minh xuất quỷ nhập thần. Võ Thị Sáu được tuyên dương trước toàn đội.
Tháng 2/1950, tại phiên chợ giáp Tết Canh Dần, trong một trận tập kích ném lựu đạn diệt các tên Cả Suốt, Cả Đay và không may chị bị sa vào tay giặc.
Tại phiên toà đại hình của Pháp chị khẳng định “Yêu nước chống bọn thực dân xâm lược không phải là tội”.
Tên quan tòa rung chuông ngắt lời chị và tuyên án: “Tử hình, tịch thu toàn bộ tài sản”
Chị thét vào mặt tên chánh án thực dân:
- “Tao còn mấy thùng rác ở khám Chí Hoà tụi bây vô mà tịch thu”.
Tốp hiến binh xông vào còng tay chị lôi đi. Tiếng chị còn vẳng lại:
- “Đả đảo thực dân Pháp
- Kháng chiến nhất định thắng lợi…”
Thực dân Pháp không dám thực hiện bản án tử hình đối với người con gái chưa đến tuổi thành niên, chúng lại tiếp tục giam chị ở nhà lao Chí Hòa.
Chuyến tàu ngày 21 tháng 1 năm 1952, thực dân Pháp đưa chị ra nhà tù Côn Đảo, ngày ấy các khám giam ở Côn Đảo không có nữ tù. Chúng tạm giữ chị ở Sở Cò (Sở cảnh sát tư pháp)
Bốn giờ sáng ngày 23/01/1952, tên giám thị trưởng và tên chủ Sở Cò áp giải chị tới văn phòng Giám thị trưởng. Sau khi tên chánh án làm thủ tục thi hành án xong thì viên cố đạo lên tiếng:
– Bây giờ cha rửa tội cho con…
Chị gạt phắt lời cha cố:
-“ Tôi không có tội. Chỉ có kẻ sắp hành hình tôi đây mới là kẻ có tội…”
Viên cố đạo kiên nhẫn thuyết phục:
– “ Trước khi chết con có điều gì ân hận không?
Chị trả lời:
“Tôi chỉ ân hận là chưa tiêu diệt hết bọn thực dân cướp nước và bọn tay sai bán nước…”
Ra đến pháp trường tên chánh án hỏi chị: “Còn yêu cầu gì trước khi chết?”
Chị yêu cầu: “Không cần bịt mắt tôi. Hãy để cho đôi mắt tôi được nhìn đất nước mình toiứ giây phút cuối, và tôi có đủ can đảm để nhìn thẳng vào họng súng của các người”.
Chị đã anh dũng hy sinh lúc 7 giờ sáng ngày 23/01/1952 nhằm ngày 27 tháng chạp năm Tân Mão. Cùng ngày hôm đó giặc Pháp còn sử bắn đồng chí Hồ Văn Năm, quê ở Vĩnh Long.
Ngày nay Ban QL.DT.Côn Đảo còn lưu giữ quyển sổ: “Kiểm soát tử”của nhà tù Côn Đảo để lại có ghi rõ họ tên, tuổi, ngày, giờ hành qyết hai chiến sỹ tử tù ngày ấy.
Ngay tối hôm chị hy sinh, kiếp tù làm thợ hồ (ở khám 2 Banh I) tìm cách đúc cho chị một tấm bia bằng xi măng. Sáng hôm sau hay tin, tên chúa đảo Jarty đích thân dẫn lính đến đập nát tấm bia, san bằng ngôi mộ.
Sáng hôm sau, mộ chị lại được đắp cao hơn trước và một tấm bia bằng xi măng khác được đặt lên trang trọng. Chúa đảo Jarty hay tin liền ra lệnh cho giám thị trưởng Passi chỉ huy cho 20 tên tay sai mang 10 bó mây đến khủng bố kiếp tù thợ hồ, họ lôi từng người ra đánh, người lủng đầu, rách lưng, đổ máu…nhưng không ai hé răng khai báo.
Sau trận ấy, nhiều tù nhân phải nằm bệnh xá, những người tình nghi bị phạt nằm xà lim. Song những người còn đi làm khổ sai vẫn lén dấu từng nhúm xi măng để dựng lại bia, đắp mộ cho chị.
Không ai nhớ hết đã có bao nhiêu lệnh chỉ huy của bọn chúa đảo, gác ngục cho tay sai ra đập phá bia mộ Võ Thị Sáu, và cũng không biết có bao nhiêu tấm bia mộ được trân trọng đặt lên mộ của chị. Bọn gác ngục không sao hiểu nổi, cứ mỗi lần chúng đập bia, phá mộ thì sau đó bia mộ chị vẫn hiện lên như trước, họ bắt đầu lan truyền rằng: “Cô Sáu rất linh thiêng, không ai có thể đập phá được mộ của cô được, họ còn đồn rằng cô đã hiện về, cô sẽ vặn cổ những tên hỗn láo…”
Từ thuở ấy, bọn cai tù, gác ngục, trật tự… kể cả vợ con của họ không còn quen với những lời thề có trời đất quỷ thần nữa mà họ thề: “ Có Cô Sáu chứng giám” lời thề ấy ling thiêng ứng nghiệm đến cả tên chúa đảo.
Từ đó không chỉ riêng ở người tù chính trị mà có cả những người tù thường phạm, vợ con gác ngục, binh lính, viên chức mỗi lần có dịp đi ngang qua Hàng Dương họ đều không quên đặt lên mộ chị một viên đá, thắp nén nhang, hay cắm lên mộ một bông hoa với lòng thành kính, ngưỡng mộ.
Năm 1960, Tăng Tư (Phó tỉnh trưởng nội an) có mặt ở Côn Đảo, nghe nhiều chuyện về Võ Thị Sáu, vợ chồng ông âm thầm lập bàn thờ chị Sáu trong nhà làm vị thần hộ mệnh, có lần Tăng Tư còn dùng oai linh của chị để xử một vụ tố tụng.
Năm 1964, Tăng Tư nhậm chức tỉnh trưởng liền làm lễ tạ và gieo quẻ xin phép được trùng tu ngôi mộ của chị. Vợ Tăng Tư về ngay Sài Gòn đặt một tấm bia đá và khắc dòng chữ: “Liệt nữ Võ Thị Sáu”. Vợ chồng Tăng Tư đã làm lễ long trọng đặt bia cho chị (tấm bia vẫn còn lưu giữ đến ngày nay).
Võ Thi Sáu là một người con trung hiếu, người đồng chí sắt son được nhân dân tin yêu kính phục. Tên tuổi Võ Thị Sáu được Hồ Chí Minh nhắc tới trân trọng. Cuộc đời và sự nghiệp của chị đã được ghi vào lịch sử của Đảng cộng sản Việt Nam, Lịch sử phụ nữ Nam bộ, lịch sử Đảng bộ tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, lịch sử huyện Long Đất và lịch sử nhà tù Côn Đảo.
Ngày 2/8/1993 Chủ tịch nước Lê Đức Anh thay mặt nước CHXHCN Việt Nam quyết định phong Võ Thị Sáu danh hiệu “Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân Việt Nam”
Năm 1994, Ban quản lý công trình tôn tạo xây dựng nghĩa trang Hàng Dương tiếp tục trùng tu mộ chị khang trang hơn. Song ai đã từng biết ngôi mộ chị trước đây đều không thể quên hình ảnh ngôi mộ được xếp bằng hàng ngàn viên đá lớn nhỏ với vô vàn chân nhang, với những cánh hoa rừng tươi thắm cắm vội. Họ cũng không thể quên được những tấm bia được làm bằng bất cứ chất liệu gì có được của những người tù.
Chị không chỉ hiện hữu trong lòng người dân như một vị anh hùng đã hy sinh tính mạng nhằm góp phần đem lại độc lập tự do cho tổ quốc, mà trong tâm thức của người dân Côn Đảo: “Nữ anh hùng liệt sỹ Võ Thị Sáu” đã được thiên hóa như một vị nữ thần bảo hộ cho cuộc sống muôn mặt của người dân xứ Đảo và hàng chục ngư dân khắp nơi hàng năm ghé vào Đảo tránh sóng , bão.
Hàng năm vào ngày 27/12 âm lịch, bà con nhân dân Côn Đảo tổ chức lễ giỗ chị một cách trang trọng và đầy lòng thành kính như giỗ một người thân trong gia đình mình./.
